E da vidim koliko se sećam gradiva. :)
Dakle... U 9. veku su Ćirilo i Metodije uveli staroslovenski, koji je postao književni jezik svih Slovena, ali je zasnovan na solunskom dijalektu, pa se klasifikuje u južnoslovenske.
Veliki je uticaj Vizantije i Zapadnog rimskog carstva u pogledu jezika, kao i susednih zemalja (Bugarske, Rumunije...) Tako da su nastale redakcije (recenzije) staroslovenskog.
Najzastupljenije su bile - srpska redakcija staroslovenskog (srpskoslovenski) i ruska redakcija staroslovenskog (ruskoslovenski), jer i Srbi i Rusi prepisivanjem knjiga unose različite izmene u jezik. U 12. veku najzastupljeniji je srpskoslovenski, koji se koristi kao književni jezik južnih slovena od kraja 12-og do početka 18-og veka. (Zatim sledi seoba Srba - 1690, i iseljavanje Srba u južni deo Ugarske - južna Mađarska i Vojvodina, tako da se stvara i tzv. Srbuljski jezik, iz knjiga poznatih kao Srbulje).
Nakon seobe, pravoslavni mitropolit uviđa da je sve veći uticaj Austrougarske, upravo zbog tog njihovog iseljavanja u Austrougarku, tako da poziva ruske učitelje (kao pravoslavce) da dođu u Srbiju i da opismenjuju ljude. Otvaraju se prve škole u Sremskim Karlovcima (1726. i 1733.). Tako da se kao zvanični početak korišćenja ruskoslovenskog uzima 1730-a godina. Ruskoslovenskim su se služili malobrojni pismeni ljudi, pa se javlja "mešavina" ova dva jezika, poznatija kao - slavenosrpski (slavjanoserbski).
Čak i Dositej, koji se borio za upotrebu narodnog, pisao je na srpskoslovenskom.
Slavenosrpski je bio jezik bez pravila, sa normama srpskoslovenskog i ruskoslovenskog u kompletu. A inače, "jezik elite".
Ne znam da li sam dovoljno objasnila, ali čini mi se da sam taj period, što se tiče jezika i njegovog normiranja, doktorirala i ne bi bilo loše da se malo podsetim. :)
Sve je meni jasno što si ti napisala, ali to se odnosi na književni jezik i jezik kojim su pisani službeni dokumenti, ali mene interesuje kada je NARODNI jezik, jezik kojim su govorili obični nepismeni ljudi dobio manje više današnji oblik i takođe me zanima od kog jezika taj NARODNI govor vodi porijeklo, jer se on znatno razlikuje i od srpskoslovenskog i od staroslovenskog i svih tih zvaničnih redakcija - a opet je činjenica da je on postojao, ali ne kao pisani, već kao govorni jezik. Od tog jezika je Vuk sačinio riječnik i gramatiku i utemeljio savremeni srpski jezik, a ne od tih silnih redakcija. (što znači da književni jezik po Vuku i prije Vuka su totalno različiti) Eto to je meni tajna i to ama baš nigdje nisam našao, kad je i kako taj narodni govor formiran?
Primjera radi epska poezija se prenosila usmenim putem i bila je na narodnom jeziku, a tek kasnije ju je Vuk zapisao. Ali ona je i prije Vuka postojala u narodu i nastajala je kroz više ciklusa (pretkosovski, kosovski, o Marku Kraljeviću, o uskocima, hajducima itd) - pošto je ta poezija nama sada veoma jasna i razumljiva ispada da je narodni srpski jezik jako dugo bio sličan današnjem (još mnogo prije Vuka) - ili su one dok su došle do Vuka promijenile svoj originalni oblik i prilagodile se tadašnjem savremenom jeziku.
Srpskoslovenski i ruskoslovenski nastali su izmenama tog narodnog, tako da su, u suštini, njegova posledica - svaka od tih redakcija je nosila u sebi kao srž - narodni jezik, ali je pored toga, imala neke nove karakteristike. (Dakle, samim njihovim proučavanjem može se delom doći i do narodnog)
A sam narodni jezik, nastao je "evolucijom" praslovenskog (koji su doneli iz prapostojbine), na Balkanskom poluostrvu , gde je došlo verovatno i do izmena pod uticajem jezika starosedelaca. Nastao je narodni, koji se ustalio u narodu i narodnim pesmama, a ostalo je istorija...
To su moje pretpostavke.
Inače, taj narodni jezik je imao dovoljno vremena da se održi u narodu kao jedinstven i samostalan, s obzirom na to da su se Južni Sloveni doseljavali na Balkan u periodu 6-og i 7-og veka, a staroslovenski je uveden krajem 9-og veka. Kroz pesme je očuvan, a kasnije, Vukovim radom sačuvan i do danas.
E ovo je već nešto, i ja sam imao vrlo slične pretpostavke. A da li se i koliko taj narodni govor mijenjao, to je jako teško naći, jer na njemu nema pisanih dokumenata koje bismo mogli povezati sa nekim istorijskim periodom. Mada uvijek me je zanimalo kako su obični ljudi govorili za vrijeme Nemanjića, ali teško da ću otkriti. Sa engleskim je mnogo lakše, jer je kod njih narodni i književni jezik uvijek bio manje-više isti. Tako je za vrijeme Šekspira, jezik bio skoro isti ko danas, uz prisustvo nekih arhaizama, ali je zato Beowulf (VIII - XI vijek) napisan na Old English-u kog današnji Englezi uopšte ne razumiju. A ja sam se za sve ovo zainteresovao upravo tako što sam naišao na članke o razvoju engleskog, pa me onda zanimalo da vidim i za srpski kako se razvijao. A logično, najbitniji mi je bio razvoj narodnog jezika, jer je današnji jezik zasnovan na narodnom, a ne na staroslovenskom, crkvenoslovenskom, ruskosrpskom, srpskoslovenskom i sl.
Naravno, svega toga možda i ne bi bilo da se nije očuvao narodni i u pisanom jeziku (što je verovatno olakšalo posao Vuku). U to vreme, za korišćenje narodnog jezika zalagali su se: Emanuel Janković, Pavle Solarić i Dositej (s tim što, kako negde napomenuh, on nije bio naročito dosledan u svojim delima, koristeći istovremeno čak i ruske narodne reči i slavenosrpski). Takođe, kao uvod u reformu, objavljuju se i dela (Avram Mrazović i Sava Mrkalj). Pročavanjem srpskog narodnog bavio se Đura Daničić, kao i mnogi slavisti u drugim zemljama i otkrivali njegove temelje.
Možda postoji nešto o tome na netu, ali treba pronaći... S tim što se tadašnji jezik nije puno izmenio, pa možda i nema nekih značajnijih podataka u vezi sa tim.
"Miroslavljevo jevanđelje" i "Dušanov zakonik" pisani su na srpskoslovenskom, a ne na srpskom narodnom jeziku. A redakcije su zvanično nastale u 12-om veku, kada su nastala i ova dela.
Zanimljiva tema. Verovatno samo meni. :)
Ima podataka, naravno hipotetičkih, budući da nema pisanih izvora, ali se to rešava rekonstrukcijom (npr. Srbin pisar prepisuje staroslovenski tekst i pogreši tj. unese crtu jezika koji govori u familiji, svog, narodnog i tako dalje).
Većina grupa evropskih jezika pripadala je porodici praindoevropskih jezika pa samim tim i praslovenski koji se kasnije podelio na one tri grupe: zapadna, istočna, južna. Onda su se Sloveni iz južne grupe selili i sve tako dok se konačno jedan deo njih nije doselio na Balkan u V-VI veku. Tada se već polako približavamo pojmu današnjeg srpskog. E sad, po jednoj grupi proučavalaca on se izdiferencirao odmah nakon toga, već od VII-IX veka, dok se po drugima osamostalio tek tokom IX veka. Razlikovao se od „vukovskog“, tj. današnjeg jezika, ali ne drastično. Imao je petnaest vokala (između ostalog: JERI, zanimljive nazalne vokale EN i ON, JAT, tvrdi i meki poluglasnik i dr.).
Ti zanimljivi nazalni vokali se najranije gube, tj. prelaze u obično E i U (bili su kao tupo ON i EN izgovoreno kroz nos, npr. u reči pONt koja danas glasi put, ) u X i XI veku i uz njih još svašta nešto, da ne smaram. U X i XIV veku se vokal JAT (koji je do tada bio nešto između I i E) na većini teritorija razvija u ono E, JE, IJE, a vokalno L prelazi u U (ranije sLnce, jabLka od tada su sunce i jabuka). I tu naravno još svašta nešto, pa se u otprilike XV veku sve svelo na današnjih pet vokala + R. Suglasnika je takođe bilo više nego danas (i jedno DZ npr.), ali bez Đ, Ć, DŽ i F. Što se reči tiče veliki broj bio je isti kao danas i u starom srpskom, ali i u praslovenskom jeziku (oblasti ribolova, zemljoradnje, tekstila i svega čime su se i u prapostojbini bavili) uz dodatke latiniteta, balkanizama, grecizama, turcizama i drugih izama. Ovo je zvanična teorija (tj. jedan njen iskasapljen deo), a šta kažu Deretići i drugi revolucionari sa pristupom starim zajebanim spisima ne znam. Sve u svemu mislim da bismo se lako razumeli sa nekim zemljoradnikom iz dvanaestog veka. Možda i u potpunosti.
Moraću malo da pojasnim pitanje. Svi znamo da je Vuk Karadžić "osnovao" današnji književni srpski jezik,a za osnovu je uzeo štokavski dijalekt, preciznije istočnohercegovačku varijantu štokavskog dijalekta. Prije toga se kao književni jezik koristio staroslovenski, a kasnije slavjanoserbski.
Mene međutim interesuje, ako iko zna, kada se i kako formirao sam taj narodni govorni jezik, koji je Vuku poslužio kao osnova za reformu. Naravno da nije nastao odjednom nego je imao svoju evoluciju, ali je već u Vukovo vrijeme bio vrlo sličan današnjem jeziku. Da li iko zna koliko je vremena prije Vuka postojao takav narodni jezik, tj. narodni jezik koji se ne razlikuje mnogo od današnjeg. Eto na primer, za vrijeme Nemanjića, naravno da je Staroslovenski bio u službenoj upotrebi i jedini književni jezik kojim se koristio neznatan broj pismenih, ali kako je tad pričao običan, nepismeni svijet, da li je taj jezik sličniji staroslovenskom ili današnjem srpskom ili je nešto treće?