moleban

"Moleban m. crkvenoslovenski, prigodni molitveni obred, molitva" (Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika, knjiga XIII, Srpska akademija nauka i umetnosti, 1988).
U tek izašlom Velikom pravoslavnom enciklopedijskom rečniku, zapravo prevodu ruskog rečnika iz 1913. g., u izdanju novosadske "Pravoslavne reči", pojam se objašnjava podrobnije:
Moleban (molban), crkveno bogosluženje kojim se obavlja molitva zahvalnosti ili molenja. Molbani mogu biti zajednički, koji se obavljaju u hramu pre i posle liturgije, posle jutrenja ili večernja, i lični, koji se mogu obavljati i u kući po želji određenih lica. U zajedničke M. se ubrajaju: "1) M. carski koji se održavaju u određeno vreme, 2) M. povodom praznika hramova, 3) M. povodom velikih državnih događaja, 4) M. povodom opštih nedaća. Redosled službi M. nalazi se u Knjizi molbanih pojanja i u Trebniku.
Navodeći Knjigu molbanih pojanja jasno je da je reč moleban imenica nastala od crkvenoslovenskog prideva, kao i reč večernje, skraćivanjem sintagme večernja služba. Stara reč moleban pripada rečima nastalim od staroslovenskog glagola moliti, koja je, po Skoku, vezana za stare paganske običaje Slovena i značila je prinositi žrtvu.
Toj porodici reči pripada i reč molepstvije, slična po značenju molbanu, s tim da moleban ima daleko određenija pravila. Iz jednog kratkog razgovora na ovogodišnjem Sajmu knjiga s vladikom g. Atanasijem, saznao sam da se za moleban koristi pravoslavni kanon, bogoslužbeni ciklus od devet pesama iz 8. veka. Molepstvije (po Rečniku SANU "kraći prigodni crkveni obred, molitva koja se održava u određenim prilikama") ima manje formalizovan karakter od molbana.